Ders Detayı
Ders Tanımı
| Ders | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| KLİNİK FONOLOJİ | - | Bahar Dönemi | 2+0 | 2 | 2 |
| Ders Programı |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. Saime Seyhun TOPBAŞ |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Amacı | Fonolojiye ilişkin temel kavramları inceleyerek fonetik ve fonoloji arasındaki ayrımı ortaya koyma, klinik fonolojinin amaçları ve uygulama alanını bilme; bireylerden elde edilen konuşma verilerini fonolojik olarak çözümleyerek bu verilerden bireylerin fonetik ve fonemik envanterlerini çıkarabilme, normal gelişim gösteren bireylerin fonolojik gelişim aşamalarını inceleyerek konuşma sesi bozukluğu olan bireyleri bu normlara göre değerlendirebilme ve vakaların konuşma örneklemlerinden fonolojik işlemleri bulabilme ile ilgili bilgileri kazandırmaktır. |
| Dersin İçeriği | Bu ders; 1. Hafta Fonetik/Fonoloji tanımı, amacı, kapsamı – IPA (tekrar),2. Hafta Klinik Fonoloji: Temel kavramlar – Fonetik ve fonemik envanter,3. Hafta Ayırt edici özellikler yaklaşımı,4. Hafta Ayırt edici özellikler yaklaşımı (uygulama),5. Hafta Fonolojik gelişim,6. Hafta Fonolojik işlemler,7. Hafta SST’nin tanıtılması-uygulanması / Doğal dil örneği alma,8. Hafta Değerlendirme/Tanı – Hataların Analizi,9. Hafta Hataların Analizi (Uygulama),10 .Hafta Fonolojik sistemin analizi ve karşılaştırılması,11. Hafta Fonolojik sistemin analizi ve karşılaştırılması (Uygulama),12. Hafta Konuşma sesi bozukluğunun fonoloji analizi ,13. Hafta Klinik fonoloji araştırma konuları,14. Hafta Klinik fonoloji araştırma konuları; konularını içermektedir. |
| Dersin Öğrenme Kazanımları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
| Fonolojiye dair temel kavramları açıklar. | 19, 9 | A |
| Konuşma seslerini ayırt edici özelliklerine göre tanımlar ve sınıflandırır. | 12, 14, 16 | A |
| Konuşma örneği toplar, kayıt eder, çözümler. | 14, 37, 4 | A |
| Veriye bakarak fonetik ve fonemik envanteri belirler. | 13, 6 | A, E |
| Fonolojik gelişimi ve aşamalarını açıklar. | 9 | A, E |
| Fonolojik işlemleri ayırt eder. | 4, 6 | A, E |
| Çocuğun fonolojik sistemi analizi edip ve yetişkin sistemi ile karşılaştırır. | 16, 19, 6 | A |
| Sesletim Sesbilgisi Testi'ni (SST) uygular. | 10, 6 | A |
| Öğretim Yöntemleri: | 10: Tartışma Yöntemi, 12: Problem Çözme Yöntemi, 13: Örnek Olay Yöntemi, 14: Bireysel Çalışma Yöntemi, 16: Soru - Cevap Tekniği , 19: Beyin Fırtınası Tekniği, 37: Bilgisayar Ve İnternet Destekli Öğretim, 4: Sorgulama Temelli Öğrenme Modeli, 6: Deneyimle Öğrenme Modeli, 9: Anlatım Yöntemi |
| Ölçme Yöntemleri: | A: Klasik Yazılı Sınav, E: Ödev |
Ders Akışı
| Sıra | Konular | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | 1. Hafta Fonetik/Fonoloji tanımı, amacı, kapsamı – IPA (tekrar) | Dilbilim dersi notlarının fonoloji ile ilgili kısımlarını gözden geçirir. |
| 2 | 2. Hafta Klinik Fonoloji: Temel kavramlar – Fonetik ve fonemik envanter | Fonetik dersi notlarını ve IPA tablosunu gözden geçirir. |
| 3 | 3. Hafta Ayırt edici özellikler yaklaşımı | Verilen kitap bölümünü okur. |
| 4 | 4. Hafta Ayırt edici özellikler yaklaşımı (uygulama) | Verilen kitap bölümünü okur. |
| 5 | 5. Hafta Fonolojik gelişim | Verilen kitap bölümünü okur. |
| 6 | 6. Hafta Fonolojik işlemler | Verilen kitap bölümünü okur. Ses kayıtlarını analiz eder. |
| 7 | 7. Hafta SST’nin tanıtılması-uygulanması / Doğal dil örneği alma | IPA sembollerini gözden geçirir. |
| 8 | 8. Hafta Değerlendirme/Tanı – Hataların Analizi | Önceki ders notlarını tekrar eder. |
| 9 | 9. Hafta Hataların Analizi (Uygulama) | Önceki ders notlarını tekrar eder |
| 10 | 10 .Hafta Fonolojik sistemin analizi ve karşılaştırılması | Verilen uygulamaları yapar. |
| 11 | 11. Hafta Fonolojik sistemin analizi ve karşılaştırılması (Uygulama) | Verilen uygulamaları yapar. |
| 12 | 12. Hafta Konuşma sesi bozukluğunun fonoloji analizi | İlgili kitap bölümünü okur. |
| 13 | 13. Hafta Klinik fonoloji araştırma konuları | Ders notlarını tekrar eder. |
| 14 | 14. Hafta Klinik fonoloji araştırma konuları | Ders notlarını tekrar eder. |
| Kaynak |
| -Powerpoint sunum dosyaları 1. Ege, P. (2010) Türkçe’de fonemlerin edinimi. Türk Psikoloji Dergisi, 2. Topbaş, S. (2006). Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi: Geçerlik-güvenirlik ve standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 39-56. 3. Topbaş, S. (2004/2005). Türkçe Sesletim Sesbilgisi Testi. TC Milli Eğitim Bakanlığı. Ankara: 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası. Test Bataryası 4. Ege, P., Acarlar, F. ve Turan, F. (2005) Ankara Artikülasyon Testi. Ankara: AÜ 5. Topbaş, S. (2005). Sesbilgisi Gelişimi. (Ed.) S. Topbaş. Dil ve Kavram Gelişimi. Ankara: KÖK Yayıncılık. 6. Topbaş, S. (2005). Sesbilgisi Gelişimi. (Ed.) S. Topbaş. Çocukta Dil ve Kavram Gelişimi. Eskişehir: AÖF Yayınları 7. Topbaş, S. (1999) Konuşma sorunlu çocukların sesbilgisel çözümleme yöntemi ile değerlendirilmesi. Yayınlanmış doktora tezi (1994). Eskişehir: Anadolu Üniv. |
| 1. Ball, M. (2010) Phonology for communication sciences. US: 2. Yavaş, M. (2000) Phonological development and disorders. US: Singular Pub. 3. Grunwell, P. (1982) Clinical Phonology. London:Croom Helm 4. McLeod, S., Verdon, S., Bowen, C., and Topbaş, S. as the International Expert Panel on Multilingual Children’s Speech (2013). International aspirations for speech-language pathologists’ practice with multilingual children with speech sound disorders: Development of a position paper. Journal of Communication Disorders, 46(4), 375–387. |
Dersin Program Yeterliliklerine Katkısı
| Dersin Program Yeterliliklerine Katkısı | |||||||
| No | Program Yeterliliği | Katkı Düzeyi | |||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | PY-1. Dil ve konuşma terapisi alanındaki güncel temel, kuramsal ve uygulamalı bilimsel bilgiye, bilgi teknolojilerini ve kaynaklarını kullanarak ulaşmayı bilir; bu bilginin doğruluğu, güvenirliği ve geçerliğini değerlendirir. | X | |||||
| 2 | PY-2. Eğitiminde edindiği bilgi ve becerileri bireysel ve toplumsal düzeyde iletişim, konuşma, dil, ses ve yutma sağlığına yönelik yaşam kalitesinin geliştirilmesi ve bu alandaki bozuklukların önlenmesi, tanılanması ve terapisi için kanıta dayalı bir biçimde ve etkin olarak kullanır. | X | |||||
| 3 | PY-3. Toplumsal sorumluluk bilinci ile sağlık ekibi ve diğer meslek uzmanlarıyla disiplinlerarası işbirlikleri kurar ve ekibin güvenilir bir üyesi olur. | X | |||||
| 4 | PY-4. Alanında teknolojik cihaz ve araçları kullanarak kanıta dayalı veri toplar, programları planlar, uygular, gerektiğinde değiştirir, sonlandırır, raporlar, güvenli bir şekilde belgeler ve izler. | X | |||||
| 5 | PY-5. Mesleki alanında kazandığı bilgi, beceri ve ilgili teknolojiyi kullanarak, biyo-psiko-sosyal ve kültürel temelli bütüncül bir yaklaşımla önleme, fonksiyonel değerlendirme, ayırıcı tanılama, terapi, rehabilitasyon uygulamalarını yapar. | X | |||||
| 6 | PY-6. Bağımsız olarak mesleki ve akademik çalışmalarını etkin ve etik biçimde yürütür; ekip üyesi olarak sorumluluk alır ve karşılaşılan ya da öngörülmeyen sorunlara çözüm üretir. | X | |||||
| 7 | PY-7. Kalite yönetimi ve sürekliliği, çevre koruma ve iş güvenliği konularında yeterli bilince sahip olarak süreçlere uygun davranır. | X | |||||
| 8 | PY-8. Öz-eleştirel bir yaklaşımla kişisel ve mesleki öğrenme gereksinimlerini belirler, en az bir yabancı dil öğrenerek, yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu bir tutum geliştirir ve öğrendiğini sergiler. | X | |||||
| 9 | PY-9. Birey olarak sürekli değişime açık olumlu tutumları, davranışları ve iletişimi ile topluma örnek olur; evrensel düzeyde demokrasi ve insan haklarına, toplumsal, kültürel, dilsel ve bireysel farklılıklara saygılı ve duyarlı davranır. | X | |||||
| 10 | PY-10. Birey olarak alanını ilgilendiren yasal mevzuata, bilimsel ve mesleki etik değerlere uygun davranır; danışan haklarını gözeterek mesleğinin gerektirdiği tüm görev ve sorumluluklarını yerine getirir ve mesleki haklarını korur ve savunur. | X | |||||
| 11 | PY-11. Dil ve konuşma terapisi alanı ile ilgili kurum içi/dışı, ulusal ve uluslararası birey ve halk sağlığı, aile danışmanlığı, toplumsal farkındalık, sağlık ve eğitim politikalarının geliştirilmesi çalışmalarında görev alır, anlaşılır ve doğru bilgi aktarır. | X | |||||
| 12 | PY-12. Edindiği araştırma yöntemleri, öğrenme-öğretme, ölçme ve değerlendirme ve yönetim bilgisini kullanarak projelere, araştırmalara dahil olur, bunları planlayarak uygular. | X | |||||
Değerlendirme Sistemi
| Katkı Düzeyi | Mutlak Değerlendirme | |
| Ara Sınavın Başarıya Oranı | 40 | |
| Genel Sınavın Başarıya Oranı | 60 | |
| Toplam | 100 | |
| AKTS / İşyükü Tablosu | ||||||
| Etkinlik | Sayı | Süresi (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) | |||
| Ders Saati | 14 | 2 | 28 | |||
| Rehberli Problem Çözme | 14 | 1 | 14 | |||
| Problem Çözümü / Ödev / Proje / Rapor Tanzimi | 0 | 0 | 0 | |||
| Okul Dışı Diğer Faaliyetler | 0 | 0 | 0 | |||
| Proje Sunumu / Seminer | 1 | 5 | 5 | |||
| Kısa Sınav (QUİZ) ve Hazırlığı | 5 | 1 | 5 | |||
| Ara Sınav ve Hazırlığı | 1 | 9 | 9 | |||
| Genel Sınav ve Hazırlığı | 1 | 12 | 12 | |||
| Performans Görevi, Bakım Planı | 0 | 0 | 0 | |||
| Toplam İş Yükü (Saat) | 73 | |||||
| Dersin AKTS Kredisi = Toplam İş Yükü (Saat)/30*=(73/30) | 2 | |||||
| Dersin AKTS Kredisi: *30 saatlik çalışma 1 AKTS kredisi sayılmaktadır. | ||||||
Dersin Detaylı Bilgileri
Ders Tanımı
| Ders | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| KLİNİK FONOLOJİ | - | Bahar Dönemi | 2+0 | 2 | 2 |
| Ders Programı |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. Saime Seyhun TOPBAŞ |
| Dersi Verenler | |
| Dersin Yardımcıları | |
| Dersin Amacı | Fonolojiye ilişkin temel kavramları inceleyerek fonetik ve fonoloji arasındaki ayrımı ortaya koyma, klinik fonolojinin amaçları ve uygulama alanını bilme; bireylerden elde edilen konuşma verilerini fonolojik olarak çözümleyerek bu verilerden bireylerin fonetik ve fonemik envanterlerini çıkarabilme, normal gelişim gösteren bireylerin fonolojik gelişim aşamalarını inceleyerek konuşma sesi bozukluğu olan bireyleri bu normlara göre değerlendirebilme ve vakaların konuşma örneklemlerinden fonolojik işlemleri bulabilme ile ilgili bilgileri kazandırmaktır. |
| Dersin İçeriği | Bu ders; 1. Hafta Fonetik/Fonoloji tanımı, amacı, kapsamı – IPA (tekrar),2. Hafta Klinik Fonoloji: Temel kavramlar – Fonetik ve fonemik envanter,3. Hafta Ayırt edici özellikler yaklaşımı,4. Hafta Ayırt edici özellikler yaklaşımı (uygulama),5. Hafta Fonolojik gelişim,6. Hafta Fonolojik işlemler,7. Hafta SST’nin tanıtılması-uygulanması / Doğal dil örneği alma,8. Hafta Değerlendirme/Tanı – Hataların Analizi,9. Hafta Hataların Analizi (Uygulama),10 .Hafta Fonolojik sistemin analizi ve karşılaştırılması,11. Hafta Fonolojik sistemin analizi ve karşılaştırılması (Uygulama),12. Hafta Konuşma sesi bozukluğunun fonoloji analizi ,13. Hafta Klinik fonoloji araştırma konuları,14. Hafta Klinik fonoloji araştırma konuları; konularını içermektedir. |
| Dersin Öğrenme Kazanımları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
| Fonolojiye dair temel kavramları açıklar. | 19, 9 | A |
| Konuşma seslerini ayırt edici özelliklerine göre tanımlar ve sınıflandırır. | 12, 14, 16 | A |
| Konuşma örneği toplar, kayıt eder, çözümler. | 14, 37, 4 | A |
| Veriye bakarak fonetik ve fonemik envanteri belirler. | 13, 6 | A, E |
| Fonolojik gelişimi ve aşamalarını açıklar. | 9 | A, E |
| Fonolojik işlemleri ayırt eder. | 4, 6 | A, E |
| Çocuğun fonolojik sistemi analizi edip ve yetişkin sistemi ile karşılaştırır. | 16, 19, 6 | A |
| Sesletim Sesbilgisi Testi'ni (SST) uygular. | 10, 6 | A |
| Öğretim Yöntemleri: | 10: Tartışma Yöntemi, 12: Problem Çözme Yöntemi, 13: Örnek Olay Yöntemi, 14: Bireysel Çalışma Yöntemi, 16: Soru - Cevap Tekniği , 19: Beyin Fırtınası Tekniği, 37: Bilgisayar Ve İnternet Destekli Öğretim, 4: Sorgulama Temelli Öğrenme Modeli, 6: Deneyimle Öğrenme Modeli, 9: Anlatım Yöntemi |
| Ölçme Yöntemleri: | A: Klasik Yazılı Sınav, E: Ödev |
Ders Akışı
| Sıra | Konular | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | 1. Hafta Fonetik/Fonoloji tanımı, amacı, kapsamı – IPA (tekrar) | Dilbilim dersi notlarının fonoloji ile ilgili kısımlarını gözden geçirir. |
| 2 | 2. Hafta Klinik Fonoloji: Temel kavramlar – Fonetik ve fonemik envanter | Fonetik dersi notlarını ve IPA tablosunu gözden geçirir. |
| 3 | 3. Hafta Ayırt edici özellikler yaklaşımı | Verilen kitap bölümünü okur. |
| 4 | 4. Hafta Ayırt edici özellikler yaklaşımı (uygulama) | Verilen kitap bölümünü okur. |
| 5 | 5. Hafta Fonolojik gelişim | Verilen kitap bölümünü okur. |
| 6 | 6. Hafta Fonolojik işlemler | Verilen kitap bölümünü okur. Ses kayıtlarını analiz eder. |
| 7 | 7. Hafta SST’nin tanıtılması-uygulanması / Doğal dil örneği alma | IPA sembollerini gözden geçirir. |
| 8 | 8. Hafta Değerlendirme/Tanı – Hataların Analizi | Önceki ders notlarını tekrar eder. |
| 9 | 9. Hafta Hataların Analizi (Uygulama) | Önceki ders notlarını tekrar eder |
| 10 | 10 .Hafta Fonolojik sistemin analizi ve karşılaştırılması | Verilen uygulamaları yapar. |
| 11 | 11. Hafta Fonolojik sistemin analizi ve karşılaştırılması (Uygulama) | Verilen uygulamaları yapar. |
| 12 | 12. Hafta Konuşma sesi bozukluğunun fonoloji analizi | İlgili kitap bölümünü okur. |
| 13 | 13. Hafta Klinik fonoloji araştırma konuları | Ders notlarını tekrar eder. |
| 14 | 14. Hafta Klinik fonoloji araştırma konuları | Ders notlarını tekrar eder. |
| Kaynak |
| -Powerpoint sunum dosyaları 1. Ege, P. (2010) Türkçe’de fonemlerin edinimi. Türk Psikoloji Dergisi, 2. Topbaş, S. (2006). Türkçe Sesletim-Sesbilgisi Testi: Geçerlik-güvenirlik ve standardizasyon çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 39-56. 3. Topbaş, S. (2004/2005). Türkçe Sesletim Sesbilgisi Testi. TC Milli Eğitim Bakanlığı. Ankara: 4. Akşam Sanat Okulu Matbaası. Test Bataryası 4. Ege, P., Acarlar, F. ve Turan, F. (2005) Ankara Artikülasyon Testi. Ankara: AÜ 5. Topbaş, S. (2005). Sesbilgisi Gelişimi. (Ed.) S. Topbaş. Dil ve Kavram Gelişimi. Ankara: KÖK Yayıncılık. 6. Topbaş, S. (2005). Sesbilgisi Gelişimi. (Ed.) S. Topbaş. Çocukta Dil ve Kavram Gelişimi. Eskişehir: AÖF Yayınları 7. Topbaş, S. (1999) Konuşma sorunlu çocukların sesbilgisel çözümleme yöntemi ile değerlendirilmesi. Yayınlanmış doktora tezi (1994). Eskişehir: Anadolu Üniv. |
| 1. Ball, M. (2010) Phonology for communication sciences. US: 2. Yavaş, M. (2000) Phonological development and disorders. US: Singular Pub. 3. Grunwell, P. (1982) Clinical Phonology. London:Croom Helm 4. McLeod, S., Verdon, S., Bowen, C., and Topbaş, S. as the International Expert Panel on Multilingual Children’s Speech (2013). International aspirations for speech-language pathologists’ practice with multilingual children with speech sound disorders: Development of a position paper. Journal of Communication Disorders, 46(4), 375–387. |
Dersin Program Yeterliliklerine Katkısı
| Dersin Program Yeterliliklerine Katkısı | |||||||
| No | Program Yeterliliği | Katkı Düzeyi | |||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | PY-1. Dil ve konuşma terapisi alanındaki güncel temel, kuramsal ve uygulamalı bilimsel bilgiye, bilgi teknolojilerini ve kaynaklarını kullanarak ulaşmayı bilir; bu bilginin doğruluğu, güvenirliği ve geçerliğini değerlendirir. | X | |||||
| 2 | PY-2. Eğitiminde edindiği bilgi ve becerileri bireysel ve toplumsal düzeyde iletişim, konuşma, dil, ses ve yutma sağlığına yönelik yaşam kalitesinin geliştirilmesi ve bu alandaki bozuklukların önlenmesi, tanılanması ve terapisi için kanıta dayalı bir biçimde ve etkin olarak kullanır. | X | |||||
| 3 | PY-3. Toplumsal sorumluluk bilinci ile sağlık ekibi ve diğer meslek uzmanlarıyla disiplinlerarası işbirlikleri kurar ve ekibin güvenilir bir üyesi olur. | X | |||||
| 4 | PY-4. Alanında teknolojik cihaz ve araçları kullanarak kanıta dayalı veri toplar, programları planlar, uygular, gerektiğinde değiştirir, sonlandırır, raporlar, güvenli bir şekilde belgeler ve izler. | X | |||||
| 5 | PY-5. Mesleki alanında kazandığı bilgi, beceri ve ilgili teknolojiyi kullanarak, biyo-psiko-sosyal ve kültürel temelli bütüncül bir yaklaşımla önleme, fonksiyonel değerlendirme, ayırıcı tanılama, terapi, rehabilitasyon uygulamalarını yapar. | X | |||||
| 6 | PY-6. Bağımsız olarak mesleki ve akademik çalışmalarını etkin ve etik biçimde yürütür; ekip üyesi olarak sorumluluk alır ve karşılaşılan ya da öngörülmeyen sorunlara çözüm üretir. | X | |||||
| 7 | PY-7. Kalite yönetimi ve sürekliliği, çevre koruma ve iş güvenliği konularında yeterli bilince sahip olarak süreçlere uygun davranır. | X | |||||
| 8 | PY-8. Öz-eleştirel bir yaklaşımla kişisel ve mesleki öğrenme gereksinimlerini belirler, en az bir yabancı dil öğrenerek, yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu bir tutum geliştirir ve öğrendiğini sergiler. | X | |||||
| 9 | PY-9. Birey olarak sürekli değişime açık olumlu tutumları, davranışları ve iletişimi ile topluma örnek olur; evrensel düzeyde demokrasi ve insan haklarına, toplumsal, kültürel, dilsel ve bireysel farklılıklara saygılı ve duyarlı davranır. | X | |||||
| 10 | PY-10. Birey olarak alanını ilgilendiren yasal mevzuata, bilimsel ve mesleki etik değerlere uygun davranır; danışan haklarını gözeterek mesleğinin gerektirdiği tüm görev ve sorumluluklarını yerine getirir ve mesleki haklarını korur ve savunur. | X | |||||
| 11 | PY-11. Dil ve konuşma terapisi alanı ile ilgili kurum içi/dışı, ulusal ve uluslararası birey ve halk sağlığı, aile danışmanlığı, toplumsal farkındalık, sağlık ve eğitim politikalarının geliştirilmesi çalışmalarında görev alır, anlaşılır ve doğru bilgi aktarır. | X | |||||
| 12 | PY-12. Edindiği araştırma yöntemleri, öğrenme-öğretme, ölçme ve değerlendirme ve yönetim bilgisini kullanarak projelere, araştırmalara dahil olur, bunları planlayarak uygular. | X | |||||
Değerlendirme Sistemi
| Katkı Düzeyi | Mutlak Değerlendirme | |
| Ara Sınavın Başarıya Oranı | 40 | |
| Genel Sınavın Başarıya Oranı | 60 | |
| Toplam | 100 | |