Ders Detayı
Ders Tanımı
| Ders | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| BİYOKİMYA | - | Senelik | 46+12 | - | 3 |
| Ders Programı |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Kurul Dersi |
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. Neslin EMEKLİ |
| Dersi Verenler | Prof.Dr. Neslin EMEKLİ, Prof.Dr. Türkan YİĞİTBAŞI, Doç.Dr. Mukaddes ÇOLAKOĞULLARI |
| Dersin Yardımcıları | Prof. Dr. Neslin EMEKLİ, Doç. Dr. Türkan YİĞİTBAŞI |
| Dersin Amacı | Hemogram ve hemostatik sistem , makromoleküllerin sindirimi, tükürük biyokimyası, endokrin sistem ve ürojenital sistemle ilgili biyokimyasal değişimleri ve ölçüm parametrelerini öğretmektir. |
| Dersin İçeriği | Bu ders; IX.Kurul Başlangıç/Kan Dokusu Biyokimyası ,Hemostaz Biyokimyası ,Protrombin Zamanı ,Ateroskleroz Biyokimyası ,Kardiyak Hasar Belirteçleri ,Anemiler ,X.Kurul Başlangıç/Besinlerin Sindirim ve Emilimi I,Besinlerin Sindirim ve Emilimi II,Beslenme Biyokimyası,Obezite ve Yağ Dokusu Biyokimyası ,Diyabet Biyokimyası,Avitaminozlar ,Karaciğer Fonksiyon Testleri ,Kanda Amilaz Ölçümü ,Porfirinler ve safra pigmentleri,Kanserde Enerji Metabolizması Değişimi ,XI.Kurul Başlangıç/Hipofiz ve Hipotalamus Hormonları ,Tiroid ve Paratiroid Hormonları ,Adrenal Korteks Hormonları,Adrenal Medulla Hormonları,Pankreas Hormonları ,Gonad Hormonları ,Gebelik Biyokimyası ,Böbrek Biyokimyası ,Kreatinin Ölçümü ,İdrar Biyokimyası ,İdrar Fiziksel ve Kimyasal Analizi ,İdrarın Mikroskobisi; konularını içermektedir. |
| Dersin Öğrenme Kazanımları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
| 4.Kardiyovasküler hastalıkların biyokimyası özetlendiktan sonra miyokard hasar belirteçlerinden günümüzde sıklıkla kullanılan testlerin mekanizmaları ve anlamlılıkları anlatılır. Erken dönem iskemi belirteçleri olan myoglobin, CKMB, troponinler ve AST, LDH gibi tarihsel belirteçler ve iskemi modifiye albümin gibi yeni belirteçlerin kullanımı ve özellikleri anlatılır. Kardiyovasküler risk değerlendirme testi olarak kullanılan homosistein, CRP,lipoprotein a, HDL, LDL, ApoAı,ApoBıoo’ün önemi anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 7.Besinlerle alınan lipitlerin sindirimi ve emilimi, lipoproteinlerle taşınmasış şilomikronların özellikleri, molekül yapısı içindeki apolipoproteinledir özellikleri, Apo B 48’in önemi, eksikliğinde karşılaşılan patolojiler, sindirim sistemindeki pankreas enzimleri ve çeşitli lipazların etkileri anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 1.Kan dokusunun plazma ve kan hücrelerinden oluştuğu konusuna genel olarak değinildikten sonra, plazmada bulunan binlerce proteinin nasıl gruplandığı, bu gruplardan istenilen proteinlerin nasıl izole edildiği, bu proteinlerin özelliklerine göre nasıl tanımlandığı, geçmişte kan transfüzyonlarında kullanılan COHN fraksiyonlarının günümüzdeki kan transfüzyonlarında nasıl bir değişim gösterdiği,( rekombinant DNA teknolojileri), proteinlerin biyomarker olarak kullanımı için bu yöntemlerden nasıl yararlanıldığı anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 6.Besinlerle alınan karbonhidratların ve proteinlerinsindirimi ve emilim mekanizmaları anlatılır. Sindirime etkili olan sekretin ve kolesistokinin etkileri, pankreas enzimleri anlatılır. Proteinlerin amino asidlere parçalanması ile oluşan farklı amino asidlerin farklı mekanizmalarla emilim sistemleri ve olası inhibisyonlar anlatılır. Karbonhidrat sindirim bozukluğu sonucu oluşan laktoz ve sukroz intolerasyonun semptomlarından ve ilgili biyokimyasal testler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 8.Beslenmede alınması gereken ana besinler, vitamin ve minerallerle beslenmenin ilişkisi, makro ve mikro besinlerin özellikleri, sindirim ve emilimleri, metabolize olmaları ve atılımları, beslenmeye bağlı metabolik bozuklukların biyokimyasal yollar emilim bozuklukları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 9.Alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olmasından kaynaklanan obezitenin artmış yağ dokusu nedeniyle patololojik sonuçların ortaya çıktığı, edinsel ve kalıtsal obezite nedenleri, obezitede insülin direnci, ölçümü, adipositokinlerin çeşitli biyokimyasal fonksiyonları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 10.Diyabetin tanımı ve çeşitleri, diabetin tanısında tarama testleri refereans değerleri etkileyen faktörler, oral glukoz tolerasn testi, glikozile hemoglobinler, hipoglisemi, hipergliseminin biyokimyasal mekanizmaları, diyabetes mellutusta elektrolitler, diyabetik keto asidozda gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonlar anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 11.Suda ve yağda çözünen vitaminler ve vitamin benzeri maddelere olan ihtiyaç ve eksikliklerinde meydana gelen hastalıklar, günlük gereksinimleri, nerelerde bulunduğu eksikliklerinde meydana gelen patolojiler ve mekanizması anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 12.Karaciğerin hücre hasarı kolestaz, intra ve ekstra hepatik kolestaz, karaciğerin sentez fonksiyonlarını ve bu sentez fonksiyonlarının bozukluğunu gösteren testlerin anlamını ve makanizamalrı anlatılır. Hastalıklarla ilişkilendirilir. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 13.Hemoglobinin hem grubunu oluşturan 4 tane pirol halkasının nasıl oluştuğu ilgili reaksiyonlar, enzimler, enzimlerin inhibisyonu nedeniyle olası hastalıklar, hemoglobinin yıkımıyla türeyen safra pigmentleri, biliverdin, biluribin oluşumu. Biluribin metabolizması, direkt ve indirekt biluribinin klinik anlamı, testleri, idrar ve feçesle atılım sırasında meydana gelen değişimler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 14.Kanser hücresi glukozu normal hücreye göreçok fazla kullanır ve alınan glukoz ana metabolik yol olarak laktata döner. Kanserde glukoz kullanımı dışında lipid metabolizması ve protein metabolizmasında da farklılıkların olduğu ve bu farklılıkların metabolizmaları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 15.Hipofizin ön, orta ve ark loblarından salınan hormonların özellikleri etki mekanizmaları yapısal olarak birbirleri ile benzerlikleri, hipotalamusdan gelen sinirsel uyarılar hipofiz hormonlarının salınımı ve bu hormonların hedef hücrelerdeki etkilerinin mekanizmaları, bu hormonların laboratuvar testleri anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 16.Tiroid hormonlarının çeşitli dokulardaki etkileri, sentez kademeleri, bu kademelerde hız kısıtlayıcı faktörler, TSH etkisi, sentez basamaklarının çeşitli kimyasallar tarafından inaktive edilebilmesi, T3 ve T4’ün taşıyıcı proteinler tarafından hedef dokuya taşınması, taşıyıcı proteinler arasındaki farklılıklar, çeşitli kimyasalların inhibisyonları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 17.Adrenal korteksden salınan mineralokortikoidler, glikokortikoidler ve adrenal androjenlerin kolesterolden ve asetil KoA’dan de nova sentezin hücre içinde nasıl sentezlendiği, serbest ya da proteine bağlı olarak nasıl taşındığı, bu reaksiyonlarla ilgili kliniğe yansıyan bozukluklar ve ilgili testler anlatılır. ı | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 18.Adrenal medulla hücresinde tirozinden dopamin, norepinefrin ve metilasyonla epinefrin oluşumu, katekolamin adı ile de bilinen bu hormonların akut ve kronik streslere cevabı, diğer sentez yerleri, vasküler sistem yanında karbonhidrat ve lipit metabolizmasına etkileri ve laboratuvar değerlendirilmesi anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 19.Pankreasın sindirim işlevine ek olarak insülin ve glukagon gibi metabolizmayı önemli ölçüde etkileyen hormonları salgılama mekanizmaları, pankreastan salgılanan diğer hormonlar ve işlevleri, tanı ve tedavide kullanılan hormonların ölçülmesi ve dikkat edilmesi gereken noktalar anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 20.İnsanda üreme fonksiyonunun gonadlar, hipofiz, hipotalamus, adrenal korteks ve plasenta tarafından üretilen hormonlarla nasıl düzenlendiği, üreme fonksiyonunun yerine getirilememesi nedenleri, semen analizi, spermde DNA hasarı, aksesuar seks organ fonksiyonlarının biyokimyasal analizleri anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 21.Menstrüel siklus, gebeliği ve doğum sonrasını düzenleyen biyokimyasal mekanizmalar, tanı ve tedavide kullanılan analizler, gebeliğin laboratuvar tanısı kullanılan testler, kromozomal anomalilerin, nöral tüp defektlerinin taranmasında kullanılan testler, preeklamsi ve diyabet gibi komplike gebelerde yapılan biyokimyasal testler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 22.Kandan atılması gereken maddeler ve suyun fazlasını atmakla görevli olan böbreğin fonksiyonel birimi nefronlarda gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonlar, sıvı elektrolit dengesinin sağlanması ile ilgili reaksiyonlar, renin, eritropoetin salınımı, D vitamini hidroksilasyonu anlatılır, ilgili patolojilerde tanı ve tedavide kullanılan biyokimyasal testler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 23.Kan plazmasının nefronların glomerulus kısmından Bowman kapsülüne süzülmesi ve tubuluslarda akarken uğradığı değişimler ve idrar oluşumu anlatılır. İdrarın fiziksel, kimyasal ve mikroskobik analizleri, tanı ve tedavideki önemi anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 2. Hemostazın basamakları olan endotel hücreleri, trombositler, pıhtılaşma proteinleri, fibrinolitik sistemi kapsayan proteinler ve inhibitörleri etki mekanizmalar, tanı ve tedavide kullanılan biyokimyasal yöntemlerin mekanizmaları anlatılır.Hemostatik sistem elemanlarının bir taraftan tromboembolisme kardiovasküler, serebrovasküler, periferik damar hastalıklarının zemini oluştururkan diğer taraftan kanama diyatezi tablosu oluşturduğu ve bunların mekanizmaları ilgili testleri anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 3. Endotel hasarı ile karakterize multidisipliner bir hastalık olan aterosklerozun biyokimyasal gelişim basamaklarındaki reaksiyonlar, bu reaksiyonlara iştirak eden çeşitli proteinler ve diğer moleküller ve bunların hastalığın patogenezinin anlaşılmasında önemi, tanı ve tedavide kullanılması anlatılır. Aterosklerozun hemostaz, lipid metabolizması, antioksidan sistemler ve sinyal ileti sistemlerinde rol alan moleküllerle ilişkisi kurulur. İlgili testler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 5. Eritrosit kitlesinin azalması anlamını taşıyan anemilere neden olan biyokimyasal mekanizmalar anlatılır. Endokrin bozukluklar, böbrek ve inflamasyonla ilgisinin nedeni, genetik olarak kazanılmış eritrosit yapımını etkileyen reaksiyonların mekanizmaları, çeşitli kimyasalların ya da antikorların olası etkileri ile oluşan anemilerin mekanizmaları, eritrosit indeksleri, hematokrit, eritrosit sayımı, hemoglobinin ölçülmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde durulur. Demir metabolizması, taşınması, depolanması ile ilgili metabolik bozukluklar ve bunlarla ilgili testler ve mekanizmaları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| Öğretim Yöntemleri: | 16: Soru - Cevap Tekniği , 17: Deney yapma Tekniği, 19: Beyin Fırtınası Tekniği, 9: Anlatım Yöntemi |
| Ölçme Yöntemleri: | A: Klasik Yazılı Sınav, D: Sözlü Sınav, E: Ödev, G: Kısa Sınav |
Ders Akışı
| Sıra | Konular | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | IX.Kurul Başlangıç/Kan Dokusu Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 2 | Hemostaz Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 3 | Protrombin Zamanı | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 4 | Ateroskleroz Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 5 | Kardiyak Hasar Belirteçleri | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 6 | Anemiler | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 7 | X.Kurul Başlangıç/Besinlerin Sindirim ve Emilimi I | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 8 | Besinlerin Sindirim ve Emilimi II | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 9 | Beslenme Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 10 | Obezite ve Yağ Dokusu Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 11 | Diyabet Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 12 | Avitaminozlar | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 13 | Karaciğer Fonksiyon Testleri | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 14 | Kanda Amilaz Ölçümü | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 15 | Porfirinler ve safra pigmentleri | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 16 | Kanserde Enerji Metabolizması Değişimi | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 17 | XI.Kurul Başlangıç/Hipofiz ve Hipotalamus Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 18 | Tiroid ve Paratiroid Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 19 | Adrenal Korteks Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 20 | Adrenal Medulla Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 21 | Pankreas Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 22 | Gonad Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 23 | Gebelik Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 24 | Böbrek Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 25 | Kreatinin Ölçümü | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 26 | İdrar Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 27 | İdrar Fiziksel ve Kimyasal Analizi | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 28 | İdrarın Mikroskobisi | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| Kaynak |
| 1.Temel ve Uygulamalı Biyokimya(Nesrin Emekli), 2.Biyokimya (Fügen Gürdöl ve Evin Ademoğlu), 3.Biyokimya Laboratuvarı(Türkan Yiğitbaşı,Nesrin Emekli). |
| 4.Harper's Biochemistry, 5.Lehninger Principles of Biochemistry, 6.Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. |
Dersin Program Yeterliliklerine Katkısı
| Dersin Program Yeterliliklerine Katkısı | |||||||
| No | Program Yeterliliği | Katkı Düzeyi | |||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | İnsana ait (tıbbi) yapısal (morfolojik) ve işlevsel (fonksiyonel) normal yapıyı ve bozukluk (hastalık) durumlarını bilir. | X | |||||
| 2 | Bozukluk (hastalık) durumlarının tanısı ve tedavisi için gerekli yöntemleri bilir. | X | |||||
| 3 | Bozukluk (hastalık) durumlarının nedenlerini, korunma yollarını ve toplum sağlığının teşviki ve geliştirilmesi yöntemlerini bilir. | X | |||||
| 4 | Sağlıkla ilgili bilgilerini ileri düzeyde geliştirebilme ve uygulayabilme yöntemlerini bilir. | X | |||||
| 5 | Sağlıkla ilgili disiplinler arası ileri düzeyde bilgiye ulaşır, bilgiyi yorumlar ve uygular. | ||||||
| 6 | İnsan bedeninde yapısal ve fonksiyonel olarak tam bir klinik muayene yapar, sorunları tanımlar. | ||||||
| 7 | Teşhis için tetkik verilerini yorumlar ve klinik verilerle karşılaştırır ve çözüm önerileri geliştirir. | X | |||||
| 8 | Birey ve toplum sağlığının teşviki ve geliştirilmesi için uygun araçları seçip uygulayabilir. | X | |||||
| 9 | Sağlıkla ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak planlar ve yürütür. | X | |||||
| 10 | Birey ve toplum sağlığının teşviki ve geliştirilmesinde karşılaşılan sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alarak çözüm üretir | X | |||||
| 11 | Teşhis ve tedavi için insan bedenine yapacağı her türlü uygulamanın sorumluluğunu alır. | ||||||
| 12 | Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda gerektiğinde ekip çalışanı, gerektiğinde lider olarak rol alır | X | |||||
| 13 | Sağlık alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir ve yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir. | X | |||||
| 14 | Hastayı, ilgili kişi ve kurumları ve toplumu sağlık sorunu ile ilgili bilgilendirir, çözüm önerilerini etkili iletişim yollarını kullanarak yazılı, sözlü ve görsel olarak aktarır | X | |||||
| 15 | Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilir, geliştirebilir ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilir. | X | |||||
| 16 | İngilizceyi en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyinde kullanarak, alanındaki bilgileri izler ve iletişim kurar. | ||||||
| 17 | Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanır. | ||||||
| 18 | Sağlık alanı ile ilgili verilerin elde edilmesi, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder ve bu değerleri öğretir. | X | |||||
| 19 | Sağlık alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilir ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirir. | X | |||||
| 20 | Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi ile ilgili çalışmalarını nicel ve nitel verilerle destekleyerek disiplinler arası uzmanlarla sistemli bir biçimde paylaşır. | ||||||
| 21 | İş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahiptir. | ||||||
Değerlendirme Sistemi
| Katkı Düzeyi | Mutlak Değerlendirme | |
| Ara Sınavın Başarıya Oranı | 40 | |
| Genel Sınavın Başarıya Oranı | 60 | |
| Toplam | 100 | |
| AKTS / İşyükü Tablosu | ||||||
| Etkinlik | Sayı | Süresi (Saat) | Toplam İş Yükü (Saat) | |||
| Ders Saati | 0 | 0 | 0 | |||
| Rehberli Problem Çözme | 0 | 0 | 0 | |||
| Problem Çözümü / Ödev / Proje / Rapor Tanzimi | 0 | 0 | 0 | |||
| Okul Dışı Diğer Faaliyetler | 0 | 0 | 0 | |||
| Proje Sunumu / Seminer | 0 | 0 | 0 | |||
| Kısa Sınav (QUİZ) ve Hazırlığı | 0 | 0 | 0 | |||
| Ara Sınav ve Hazırlığı | 0 | 0 | 0 | |||
| Genel Sınav ve Hazırlığı | 0 | 0 | 0 | |||
| Performans Görevi, Bakım Planı | 0 | 0 | 0 | |||
| Toplam İş Yükü (Saat) | 0 | |||||
| Dersin AKTS Kredisi = Toplam İş Yükü (Saat)/30*=(0/30) | 0 | |||||
| Dersin AKTS Kredisi: *30 saatlik çalışma 1 AKTS kredisi sayılmaktadır. | ||||||
Dersin Detaylı Bilgileri
Ders Tanımı
| Ders | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|
| BİYOKİMYA | - | Senelik | 46+12 | - | 3 |
| Ders Programı |
| Ön Koşul Dersleri | |
| Önerilen Seçmeli Dersler |
| Dersin Dili | Türkçe |
| Dersin Seviyesi | Lisans |
| Dersin Türü | Kurul Dersi |
| Dersin Koordinatörü | Prof.Dr. Neslin EMEKLİ |
| Dersi Verenler | Prof.Dr. Neslin EMEKLİ, Prof.Dr. Türkan YİĞİTBAŞI, Doç.Dr. Mukaddes ÇOLAKOĞULLARI |
| Dersin Yardımcıları | Prof. Dr. Neslin EMEKLİ, Doç. Dr. Türkan YİĞİTBAŞI |
| Dersin Amacı | Hemogram ve hemostatik sistem , makromoleküllerin sindirimi, tükürük biyokimyası, endokrin sistem ve ürojenital sistemle ilgili biyokimyasal değişimleri ve ölçüm parametrelerini öğretmektir. |
| Dersin İçeriği | Bu ders; IX.Kurul Başlangıç/Kan Dokusu Biyokimyası ,Hemostaz Biyokimyası ,Protrombin Zamanı ,Ateroskleroz Biyokimyası ,Kardiyak Hasar Belirteçleri ,Anemiler ,X.Kurul Başlangıç/Besinlerin Sindirim ve Emilimi I,Besinlerin Sindirim ve Emilimi II,Beslenme Biyokimyası,Obezite ve Yağ Dokusu Biyokimyası ,Diyabet Biyokimyası,Avitaminozlar ,Karaciğer Fonksiyon Testleri ,Kanda Amilaz Ölçümü ,Porfirinler ve safra pigmentleri,Kanserde Enerji Metabolizması Değişimi ,XI.Kurul Başlangıç/Hipofiz ve Hipotalamus Hormonları ,Tiroid ve Paratiroid Hormonları ,Adrenal Korteks Hormonları,Adrenal Medulla Hormonları,Pankreas Hormonları ,Gonad Hormonları ,Gebelik Biyokimyası ,Böbrek Biyokimyası ,Kreatinin Ölçümü ,İdrar Biyokimyası ,İdrar Fiziksel ve Kimyasal Analizi ,İdrarın Mikroskobisi; konularını içermektedir. |
| Dersin Öğrenme Kazanımları | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri |
| 4.Kardiyovasküler hastalıkların biyokimyası özetlendiktan sonra miyokard hasar belirteçlerinden günümüzde sıklıkla kullanılan testlerin mekanizmaları ve anlamlılıkları anlatılır. Erken dönem iskemi belirteçleri olan myoglobin, CKMB, troponinler ve AST, LDH gibi tarihsel belirteçler ve iskemi modifiye albümin gibi yeni belirteçlerin kullanımı ve özellikleri anlatılır. Kardiyovasküler risk değerlendirme testi olarak kullanılan homosistein, CRP,lipoprotein a, HDL, LDL, ApoAı,ApoBıoo’ün önemi anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 7.Besinlerle alınan lipitlerin sindirimi ve emilimi, lipoproteinlerle taşınmasış şilomikronların özellikleri, molekül yapısı içindeki apolipoproteinledir özellikleri, Apo B 48’in önemi, eksikliğinde karşılaşılan patolojiler, sindirim sistemindeki pankreas enzimleri ve çeşitli lipazların etkileri anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 1.Kan dokusunun plazma ve kan hücrelerinden oluştuğu konusuna genel olarak değinildikten sonra, plazmada bulunan binlerce proteinin nasıl gruplandığı, bu gruplardan istenilen proteinlerin nasıl izole edildiği, bu proteinlerin özelliklerine göre nasıl tanımlandığı, geçmişte kan transfüzyonlarında kullanılan COHN fraksiyonlarının günümüzdeki kan transfüzyonlarında nasıl bir değişim gösterdiği,( rekombinant DNA teknolojileri), proteinlerin biyomarker olarak kullanımı için bu yöntemlerden nasıl yararlanıldığı anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 6.Besinlerle alınan karbonhidratların ve proteinlerinsindirimi ve emilim mekanizmaları anlatılır. Sindirime etkili olan sekretin ve kolesistokinin etkileri, pankreas enzimleri anlatılır. Proteinlerin amino asidlere parçalanması ile oluşan farklı amino asidlerin farklı mekanizmalarla emilim sistemleri ve olası inhibisyonlar anlatılır. Karbonhidrat sindirim bozukluğu sonucu oluşan laktoz ve sukroz intolerasyonun semptomlarından ve ilgili biyokimyasal testler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 8.Beslenmede alınması gereken ana besinler, vitamin ve minerallerle beslenmenin ilişkisi, makro ve mikro besinlerin özellikleri, sindirim ve emilimleri, metabolize olmaları ve atılımları, beslenmeye bağlı metabolik bozuklukların biyokimyasal yollar emilim bozuklukları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 9.Alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olmasından kaynaklanan obezitenin artmış yağ dokusu nedeniyle patololojik sonuçların ortaya çıktığı, edinsel ve kalıtsal obezite nedenleri, obezitede insülin direnci, ölçümü, adipositokinlerin çeşitli biyokimyasal fonksiyonları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 10.Diyabetin tanımı ve çeşitleri, diabetin tanısında tarama testleri refereans değerleri etkileyen faktörler, oral glukoz tolerasn testi, glikozile hemoglobinler, hipoglisemi, hipergliseminin biyokimyasal mekanizmaları, diyabetes mellutusta elektrolitler, diyabetik keto asidozda gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonlar anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 11.Suda ve yağda çözünen vitaminler ve vitamin benzeri maddelere olan ihtiyaç ve eksikliklerinde meydana gelen hastalıklar, günlük gereksinimleri, nerelerde bulunduğu eksikliklerinde meydana gelen patolojiler ve mekanizması anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 12.Karaciğerin hücre hasarı kolestaz, intra ve ekstra hepatik kolestaz, karaciğerin sentez fonksiyonlarını ve bu sentez fonksiyonlarının bozukluğunu gösteren testlerin anlamını ve makanizamalrı anlatılır. Hastalıklarla ilişkilendirilir. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 13.Hemoglobinin hem grubunu oluşturan 4 tane pirol halkasının nasıl oluştuğu ilgili reaksiyonlar, enzimler, enzimlerin inhibisyonu nedeniyle olası hastalıklar, hemoglobinin yıkımıyla türeyen safra pigmentleri, biliverdin, biluribin oluşumu. Biluribin metabolizması, direkt ve indirekt biluribinin klinik anlamı, testleri, idrar ve feçesle atılım sırasında meydana gelen değişimler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 14.Kanser hücresi glukozu normal hücreye göreçok fazla kullanır ve alınan glukoz ana metabolik yol olarak laktata döner. Kanserde glukoz kullanımı dışında lipid metabolizması ve protein metabolizmasında da farklılıkların olduğu ve bu farklılıkların metabolizmaları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 15.Hipofizin ön, orta ve ark loblarından salınan hormonların özellikleri etki mekanizmaları yapısal olarak birbirleri ile benzerlikleri, hipotalamusdan gelen sinirsel uyarılar hipofiz hormonlarının salınımı ve bu hormonların hedef hücrelerdeki etkilerinin mekanizmaları, bu hormonların laboratuvar testleri anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 16.Tiroid hormonlarının çeşitli dokulardaki etkileri, sentez kademeleri, bu kademelerde hız kısıtlayıcı faktörler, TSH etkisi, sentez basamaklarının çeşitli kimyasallar tarafından inaktive edilebilmesi, T3 ve T4’ün taşıyıcı proteinler tarafından hedef dokuya taşınması, taşıyıcı proteinler arasındaki farklılıklar, çeşitli kimyasalların inhibisyonları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 17.Adrenal korteksden salınan mineralokortikoidler, glikokortikoidler ve adrenal androjenlerin kolesterolden ve asetil KoA’dan de nova sentezin hücre içinde nasıl sentezlendiği, serbest ya da proteine bağlı olarak nasıl taşındığı, bu reaksiyonlarla ilgili kliniğe yansıyan bozukluklar ve ilgili testler anlatılır. ı | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 18.Adrenal medulla hücresinde tirozinden dopamin, norepinefrin ve metilasyonla epinefrin oluşumu, katekolamin adı ile de bilinen bu hormonların akut ve kronik streslere cevabı, diğer sentez yerleri, vasküler sistem yanında karbonhidrat ve lipit metabolizmasına etkileri ve laboratuvar değerlendirilmesi anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 19.Pankreasın sindirim işlevine ek olarak insülin ve glukagon gibi metabolizmayı önemli ölçüde etkileyen hormonları salgılama mekanizmaları, pankreastan salgılanan diğer hormonlar ve işlevleri, tanı ve tedavide kullanılan hormonların ölçülmesi ve dikkat edilmesi gereken noktalar anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 20.İnsanda üreme fonksiyonunun gonadlar, hipofiz, hipotalamus, adrenal korteks ve plasenta tarafından üretilen hormonlarla nasıl düzenlendiği, üreme fonksiyonunun yerine getirilememesi nedenleri, semen analizi, spermde DNA hasarı, aksesuar seks organ fonksiyonlarının biyokimyasal analizleri anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 21.Menstrüel siklus, gebeliği ve doğum sonrasını düzenleyen biyokimyasal mekanizmalar, tanı ve tedavide kullanılan analizler, gebeliğin laboratuvar tanısı kullanılan testler, kromozomal anomalilerin, nöral tüp defektlerinin taranmasında kullanılan testler, preeklamsi ve diyabet gibi komplike gebelerde yapılan biyokimyasal testler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 22.Kandan atılması gereken maddeler ve suyun fazlasını atmakla görevli olan böbreğin fonksiyonel birimi nefronlarda gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonlar, sıvı elektrolit dengesinin sağlanması ile ilgili reaksiyonlar, renin, eritropoetin salınımı, D vitamini hidroksilasyonu anlatılır, ilgili patolojilerde tanı ve tedavide kullanılan biyokimyasal testler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 23.Kan plazmasının nefronların glomerulus kısmından Bowman kapsülüne süzülmesi ve tubuluslarda akarken uğradığı değişimler ve idrar oluşumu anlatılır. İdrarın fiziksel, kimyasal ve mikroskobik analizleri, tanı ve tedavideki önemi anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 2. Hemostazın basamakları olan endotel hücreleri, trombositler, pıhtılaşma proteinleri, fibrinolitik sistemi kapsayan proteinler ve inhibitörleri etki mekanizmalar, tanı ve tedavide kullanılan biyokimyasal yöntemlerin mekanizmaları anlatılır.Hemostatik sistem elemanlarının bir taraftan tromboembolisme kardiovasküler, serebrovasküler, periferik damar hastalıklarının zemini oluştururkan diğer taraftan kanama diyatezi tablosu oluşturduğu ve bunların mekanizmaları ilgili testleri anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 3. Endotel hasarı ile karakterize multidisipliner bir hastalık olan aterosklerozun biyokimyasal gelişim basamaklarındaki reaksiyonlar, bu reaksiyonlara iştirak eden çeşitli proteinler ve diğer moleküller ve bunların hastalığın patogenezinin anlaşılmasında önemi, tanı ve tedavide kullanılması anlatılır. Aterosklerozun hemostaz, lipid metabolizması, antioksidan sistemler ve sinyal ileti sistemlerinde rol alan moleküllerle ilişkisi kurulur. İlgili testler anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| 5. Eritrosit kitlesinin azalması anlamını taşıyan anemilere neden olan biyokimyasal mekanizmalar anlatılır. Endokrin bozukluklar, böbrek ve inflamasyonla ilgisinin nedeni, genetik olarak kazanılmış eritrosit yapımını etkileyen reaksiyonların mekanizmaları, çeşitli kimyasalların ya da antikorların olası etkileri ile oluşan anemilerin mekanizmaları, eritrosit indeksleri, hematokrit, eritrosit sayımı, hemoglobinin ölçülmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde durulur. Demir metabolizması, taşınması, depolanması ile ilgili metabolik bozukluklar ve bunlarla ilgili testler ve mekanizmaları anlatılır. | 16, 17, 19, 9 | A, D, E, G |
| Öğretim Yöntemleri: | 16: Soru - Cevap Tekniği , 17: Deney yapma Tekniği, 19: Beyin Fırtınası Tekniği, 9: Anlatım Yöntemi |
| Ölçme Yöntemleri: | A: Klasik Yazılı Sınav, D: Sözlü Sınav, E: Ödev, G: Kısa Sınav |
Ders Akışı
| Sıra | Konular | Ön Hazırlık |
|---|---|---|
| 1 | IX.Kurul Başlangıç/Kan Dokusu Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 2 | Hemostaz Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 3 | Protrombin Zamanı | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 4 | Ateroskleroz Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 5 | Kardiyak Hasar Belirteçleri | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 6 | Anemiler | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 7 | X.Kurul Başlangıç/Besinlerin Sindirim ve Emilimi I | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 8 | Besinlerin Sindirim ve Emilimi II | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 9 | Beslenme Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 10 | Obezite ve Yağ Dokusu Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 11 | Diyabet Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 12 | Avitaminozlar | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 13 | Karaciğer Fonksiyon Testleri | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 14 | Kanda Amilaz Ölçümü | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 15 | Porfirinler ve safra pigmentleri | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 16 | Kanserde Enerji Metabolizması Değişimi | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 17 | XI.Kurul Başlangıç/Hipofiz ve Hipotalamus Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 18 | Tiroid ve Paratiroid Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 19 | Adrenal Korteks Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 20 | Adrenal Medulla Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 21 | Pankreas Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 22 | Gonad Hormonları | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 23 | Gebelik Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 24 | Böbrek Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 25 | Kreatinin Ölçümü | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 26 | İdrar Biyokimyası | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 27 | İdrar Fiziksel ve Kimyasal Analizi | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| 28 | İdrarın Mikroskobisi | Mebisde öğrenciye konu ile ilgili bilgi yazılmıştır |
| Kaynak |
| 1.Temel ve Uygulamalı Biyokimya(Nesrin Emekli), 2.Biyokimya (Fügen Gürdöl ve Evin Ademoğlu), 3.Biyokimya Laboratuvarı(Türkan Yiğitbaşı,Nesrin Emekli). |
| 4.Harper's Biochemistry, 5.Lehninger Principles of Biochemistry, 6.Henry's Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. |
Dersin Program Yeterliliklerine Katkısı
| Dersin Program Yeterliliklerine Katkısı | |||||||
| No | Program Yeterliliği | Katkı Düzeyi | |||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||
| 1 | İnsana ait (tıbbi) yapısal (morfolojik) ve işlevsel (fonksiyonel) normal yapıyı ve bozukluk (hastalık) durumlarını bilir. | X | |||||
| 2 | Bozukluk (hastalık) durumlarının tanısı ve tedavisi için gerekli yöntemleri bilir. | X | |||||
| 3 | Bozukluk (hastalık) durumlarının nedenlerini, korunma yollarını ve toplum sağlığının teşviki ve geliştirilmesi yöntemlerini bilir. | X | |||||
| 4 | Sağlıkla ilgili bilgilerini ileri düzeyde geliştirebilme ve uygulayabilme yöntemlerini bilir. | X | |||||
| 5 | Sağlıkla ilgili disiplinler arası ileri düzeyde bilgiye ulaşır, bilgiyi yorumlar ve uygular. | ||||||
| 6 | İnsan bedeninde yapısal ve fonksiyonel olarak tam bir klinik muayene yapar, sorunları tanımlar. | ||||||
| 7 | Teşhis için tetkik verilerini yorumlar ve klinik verilerle karşılaştırır ve çözüm önerileri geliştirir. | X | |||||
| 8 | Birey ve toplum sağlığının teşviki ve geliştirilmesi için uygun araçları seçip uygulayabilir. | X | |||||
| 9 | Sağlıkla ilgili ileri düzeydeki bir çalışmayı bağımsız olarak planlar ve yürütür. | X | |||||
| 10 | Birey ve toplum sağlığının teşviki ve geliştirilmesinde karşılaşılan sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alarak çözüm üretir | X | |||||
| 11 | Teşhis ve tedavi için insan bedenine yapacağı her türlü uygulamanın sorumluluğunu alır. | ||||||
| 12 | Alanı ile ilgili sorunların çözümlenmesini gerektiren ortamlarda gerektiğinde ekip çalışanı, gerektiğinde lider olarak rol alır | X | |||||
| 13 | Sağlık alanında edindiği uzmanlık düzeyindeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir ve yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir. | X | |||||
| 14 | Hastayı, ilgili kişi ve kurumları ve toplumu sağlık sorunu ile ilgili bilgilendirir, çözüm önerilerini etkili iletişim yollarını kullanarak yazılı, sözlü ve görsel olarak aktarır | X | |||||
| 15 | Sosyal ilişkileri ve bu ilişkileri yönlendiren normları eleştirel bir bakış açısıyla inceleyebilir, geliştirebilir ve gerektiğinde değiştirmek üzere harekete geçebilir. | X | |||||
| 16 | İngilizceyi en az Avrupa Dil Portföyü B2 Genel Düzeyinde kullanarak, alanındaki bilgileri izler ve iletişim kurar. | ||||||
| 17 | Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini ileri düzeyde kullanır. | ||||||
| 18 | Sağlık alanı ile ilgili verilerin elde edilmesi, yorumlanması, uygulanması ve duyurulması aşamalarında toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder ve bu değerleri öğretir. | X | |||||
| 19 | Sağlık alanı ile ilgili konularda strateji, politika ve uygulama planları geliştirebilir ve elde edilen sonuçları, kalite süreçleri çerçevesinde değerlendirir. | X | |||||
| 20 | Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi ile ilgili çalışmalarını nicel ve nitel verilerle destekleyerek disiplinler arası uzmanlarla sistemli bir biçimde paylaşır. | ||||||
| 21 | İş sağlığı ve güvenliği konularında yeterli bilince sahiptir. | ||||||
Değerlendirme Sistemi
| Katkı Düzeyi | Mutlak Değerlendirme | |
| Ara Sınavın Başarıya Oranı | 40 | |
| Genel Sınavın Başarıya Oranı | 60 | |
| Toplam | 100 | |